अर्घाखाँची —
नेपालका दुर्गम पहाडी जिल्लाहरूमा स्वास्थ्य सेवा अझै पनि पहुँच बाहिरको विषय बनिरहेको बेला अर्घाखाँचीको जस्तो भौगोलिक रूपमा विकट क्षेत्रमा बसेर जनताको सेवा गर्दै आएका हाडजोर्नी विशेषज्ञ डा. अनुपले उदाहरणीय कार्य गरेका छन्।
डा. अनुप, जो कन्सल्टेन्ट अर्थोपेडिक्स सर्जन हुन्, केही वर्षअघि शहरका सुविधा सम्पन्न अस्पतालहरूमा करियर बनाउने सम्भावनालाई छाडेर ग्रामीण क्षेत्रमै सेवा दिने संकल्पसाथ अर्घाखाँची आएका थिए। अहिले उनी अर्घाखाँची अस्पतालमा कार्यरत छन् र हाडजोर्नी, चोटपटक, हड्डी टुक्रिएको, नसाको समस्या, र जोर्नी सम्बन्धी रोगहरूको उपचार गर्दै आइरहेका छन्।
सेवा मेरो पहिलो सोच हो”
“यहाँका बासिन्दाहरू सामान्य चोटपटकको उपचारका लागि पोखरा वा बुटवल जानुपर्ने बाध्यता थियो। तर अहिले अधिकांश सेवा अर्घाखाँचीमै उपलब्ध गराउन सकिएको छ,” डा. अनुप भन्छन्। उनी दैनिक ५०–६० बिरामी हेरिरहेका छन्, जसमा अधिकांश कृषक, वृद्धवृद्धा, र श्रमिक वर्गका मानिसहरू हुन्छन्।
थोरै स्रोत, गहिरो समर्पण
सिर्जनात्मकता र न्यूनतम स्रोतसाधन प्रयोग गर्दै उनले सामान्यदेखि जटिल हाडजोर्नी उपचारहरू पनि सम्भव बनाइरहेका छन्।
डा. अनुपको कार्यशैलीले ग्रामीण स्वास्थ्य क्षेत्रमा चिकित्सकहरूको उपस्थिति कति महत्वपूर्ण छ भन्ने कुरा पुनः पुष्टि गरिदिएको छ। उनी भन्छन्, “यदि राज्यले चाह्यो भने, नेपालमै उत्कृष्ट सेवा सम्भव छ — हाम्रोजस्तो पहाडी जिल्लामा पनि।”
दुर्गम अर्घाखाँचीमा हाडजोर्नी विशेषज्ञ डाक्टरको सेवा, गरिब जनतामा खुसीको लहर
पछिल्लो समय स्वास्थ्य सेवा विस्तारको क्रमलाई सघाउँदै, अर्घाखाँचीजस्तो दुर्गम पहाडी जिल्लामा हालसालै खटाइएका हाडजोर्नी विशेषज्ञ डाक्टरबाट सुरु गरिएको सेवा जनताका लागि वरदान सावित भएको छ। स्थानीय बासिन्दा, विशेषगरी गरिब र निमुखा जनताहरू, जो वर्षौंसम्म साना–साना चोटपटक वा हड्डीका समस्यामा सहर धाउन बाध्य थिए, अब सेवा आफ्नै जिल्लामा उपलब्ध भएकोमा हर्षित छन्।
विशेषज्ञको उपस्थितिले सेवा सहज
केही समयअघि जिल्ला अस्पताल अर्घाखाँचीमा हाडजोर्नी विशेषज्ञ (Orthopedic Surgeon) रूपमा डा. अनुपको खटाइएपछि, दैनिक रुपमा हड्डी भाँचिएका, जोर्नी दुख्ने, नसासम्बन्धी समस्या भएका दर्जनौँ बिरामीहरूको सहज उपचार हुन थालेको छ।
पहिले सामान्य एक्स-रेपछि सिधै बुटवल वा अन्य ठाउँमा जानुपर्थ्यो। अहिले हामी यहीँ प्राथमिक सर्जरीदेखि प्लास्टरसम्मका सेवा दिन सक्षम भएको छ ।
सरकारको पहल, विशेषज्ञको समर्पण
स्वास्थ्य मन्त्रालयको दरबन्दीअनुसार पठाइएका डाक्टरबाट सेवा विस्तार हुनु दुर्गम जिल्लाहरूका लागि उत्साहजनक संकेत हो। तर यसमा डाक्टरको व्यक्तिगत समर्पणले अझ ठूलो प्रभाव पारेको देखिन्छ। सीमित स्रोतसाधन, उपकरण अभाव र दुर्गम भौगोलिक अवस्थाबीच पनि उनी निरन्तर बिरामीको सेवा गरिरहेका छन्।
अर्घाखाँचीजस्ता जिल्लामा हाडजोर्नी विशेषज्ञको उपस्थिति केवल स्वास्थ्य उपचारको सवाल मात्र होइन, यो दुर्गम क्षेत्रमा पनि गुणस्तरीय सेवा सम्भव छ भन्ने सन्देश हो। यसले सहरमुखी उपचार प्रणालीको विकल्प निर्माण गर्दै स्थानीय जनताको विश्वास जित्न थालेको छ।
