(“कच्चा जाँड”) #निम्बतरु यी सबै मानिसहरु कच्चा जाँड हुन्
फर्मेन्टेसन गरेर
रक्सी बनाओ
तब
मानिसहरु उत्तेजक बन्छन्
नसालु बन्छन् भाई
मर्चा मिलाओ
कच्चा अन्नमा
जल्दी जल्दी
पक्का ढक्कन लगाओ
खाँदी खाँदी कोची कोची राखो घैंटोमा
अर्थात् नाकावन्दी गर
तब कच्चा जाँड बन्छ
इडली,ढोसा ,ढोकला क्या काम
जाँड नै बनाओ भाइ !
किण्वित गरन पहिला
चाहे गुन्द्रुक बनोस् चाहे किम्ची
खमिर मिलाओ अधिक
अवश्य जाँड बन्छ
तब मानिसहरु मदमत्त हुन्छन्
र
क्रियाशील हुन्छन्
देश बन्छ
नेता बन्नुछ सम्मोहन कला सिकिहाल्नु
जनता जाबो चैट!
यो कविता (“कच्चा जाँड”) निकै प्रतीकात्मक छ र व्यंग्यले भरिपूर्ण छ। यहाँ “कच्चा जाँड” को प्रतीकात्मक प्रयोग समाजका मानिसहरूको अवस्थालाई चित्रण गर्नका लागि गरिएको छ। मानिसहरूलाई किण्वन गरेर उत्तेजित, मदमत्त, र क्रियाशील बनाउने प्रक्रिया राजनीतिक नेता र जनतालाई प्रस्तुत गरिएको छ।
यो कवितामा “फर्मेन्टेसन” शब्दको प्रयोगले परिवर्तनको संकेत गरेको छ, जसमा कच्चा पदार्थ (समाजका मानिसहरू) लाई प्रक्रिया गरेर “रक्सी” (उत्तेजना, कार्य, जागरुकता) बनाउने सन्देश दिन्छ। कविताले सन्देश दिन्छ कि जनतालाई नेताहरूले कसरी आफ्नो स्वार्थपूर्तिको निम्ति प्रयोग गर्छन्, उनीहरूलाई उत्तेजित बनाएर र जनताको वास्तविक समस्यालाई पन्छाएर।
“इडली, ढोसा, ढोकला” जस्ता परिकारहरूको तुलनामा “जाँड” बनाउनै पर्ने भन्ने वाक्यहरूले व्यंग्यपूर्ण रूपमा यस प्रक्रियालाई समाजको आवश्यकतासँग तुलना गरिएको छ। अन्तिम लाइनले स्पष्ट रूपमा जनताप्रतिको राजनीतिक दृष्टिकोणको चित्रण गर्छ: “जनता जाबो चैट!” – अर्थात् जनतालाई कमतर ठान्ने प्रवृ